Ο δείκτης ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) είναι ένας σύνθετος δείκτης που κατάρτισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ CNECT) για να αξιολογεί την πρόοδο των χωρών της ΕΕ προς μια ψηφιακή οικονομία και κοινωνία. Ο δείκτης αυτός συναθροίζει μια σειρά σχετικών δεικτών διαρθρωμένων γύρω από 5 παραμέτρους: συνδεσιμότητα, ανθρώπινο κεφάλαιο, χρήση του διαδικτύου, ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας και ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες.
Ο δείκτης DESI 2015 καταρτίστηκε με βάση δείκτες που αφορούν κατά κύριο λόγο το ημερολογιακό έτος 2014 (εκτός από περιπτώσεις που λόγω έλλειψης στοιχείων για το εν λόγω ημερολογιακό έτος, χρησιμοποιήθηκαν τα πλέον πρόσφατα στοιχεία προηγούμενων ετών).
Οι βαθμολογίες DESI κυμαίνονται από το 0 έως 1. Όσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία τόσο καλύτερες είναι οι επιδόσεις της χώρας.
Η Ελλάδα έχει συνολική βαθμολογία 0,36 και κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Σε σχέση με το προηγούμενο έτος, η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τη συνδεσιμότητα. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το 100% των ελληνικών νοικοκυριών έχουν πρόσβαση σε σταθερές ευρυζωνικές υπηρεσίες, το 37 % δεν έχει ακόμη συνδρομή σε αυτές. Η Ελλάδα υστερεί από την πλευρά της ζήτησης, με χαμηλό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων (μόνο το 59% είναι τακτικοί χρήστες του διαδικτύου, ενώ το 33% δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο) και εμπιστοσύνης (οι περισσότεροι Έλληνες εξακολουθούν να μην πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές ή ηλεκτρονικές συναλλαγές). Η κατάσταση αυτή αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας. Οι διαδικτυακές δημόσιες υπηρεσίες αποτελούν βασική πρόκληση για την Ελλάδα, δεδομένου ότι η χώρα είναι μεταξύ των τελευταίων στην ΕΕ. Ωστόσο, είναι θετικό ότι το 38% των χρηστών του διαδικτύου έχουν ανταλλάξει συμπληρωμένα έντυπα με τη δημόσια διοίκηση μέσω διαδικτύου. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα χωρών με χαμηλές επιδόσεις, και οι επιδόσεις της είναι χαμηλότερες του μέσου όρου.
Όσον αφορά τον DESI 2015, η ομάδα χωρών με χαμηλές επιδόσεις περιλαμβάνει τη Βουλγαρία, την Κύπρο, την Ελλάδα, την Κροατία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία και τη Σλοβακία.
Όσον αφορά τη συνδεσιμότητα, η Ελλάδα έχει βελτιωθεί σημαντικά σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, αλλά οι επιδόσεις της εξακολουθούν να είναι χαμηλότερες από αυτές των περισσότερων χωρών της ΕΕ.
Με συνολική βαθμολογία συνδεσιμότητας 0,41%, η χώρα κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το 100% των ελληνικών νοικοκυριών έχουν πρόσβαση σε σταθερές ευρυζωνικές υπηρεσίες, το 37% δεν έχει ακόμη συνδρομή σε αυτές. Επιπλέον, η «πρόσβαση νέας γενιάς» που μπορεί να παρέχει διαδικτυακή σύνδεση υψηλής ταχύτητας (ταχύτητα τηλεφόρτωσης τουλάχιστον 30 Mbps ) είναι διαθέσιμη στο 27% μόνο των κατοικιών, πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 62%.
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύο βασικές προκλήσεις όσον αφορά τη συνδεσιμότητα. Πρώτον, πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των συνδρομητών ευρυζωνικών υπηρεσιών, καθώς μόνο το 63% των νοικοκυριών έχουν συνδρομή σε σταθερές ευρυζωνικές υπηρεσίες και το 39% των πολιτών σε κινητές ευρυζωνικές υπηρεσίες, περιορίζοντας έτσι την ικανότητα της Ελλάδας να αξιοποιήσει τα οφέλη της ψηφιακής οικονομίας. Δεύτερον, είναι αναγκαίο να βελτιωθεί η κάλυψη δικτύων υψηλής ταχύτητας, δηλαδή δικτύων πρόσβασης νέας γενιάς (NGA) που παρέχουν τουλάχιστον 30 Mbps.
Σήμερα η κάλυψη NGA στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από το ήμισυ του μέσου όρου της ΕΕ. Ομοίως, οι συνδρομές σε ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας πρέπει να αυξηθούν, δεδομένου ότι μόνο το 2,6% των σταθερών διαδικτυακών συνδρομών αφορούν συνδέσεις υψηλής ταχύτητας (22% στην ΕΕ). Ένας από τους λόγους του χαμηλού βαθμού αφομοίωσης των ευρυζωνικών υπηρεσιών ενδέχεται να είναι το υψηλό κόστος, δεδομένου ότι το κόστος της μεμονωμένης σταθερής ευρυζωνικής συνδρομής στην Ελλάδα ανέρχεται στο 1,8% του μέσου κατά κεφαλήν ακαθάριστου εισοδήματος (1,3% στην ΕΕ). Το χαμηλό ποσοστό απορρόφησης θα μπορούσε επίσης να αποδοθεί στη σχετικά χαμηλή ζήτηση που συνεπάγεται η έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων του ευρύτερου πληθυσμού.
Οι υπολογισμοί πραγματοποιούνται λαμβάνοντας υπόψη την τιμή της λιγότερο ακριβής μεμονωμένης σταθερής ευρυζωνικής σύνδεσης που προσφέρει ταχύτητες από12 έως 30 Mbps.
Με βαθμολογία 0,36 ως προς το ανθρώπινο κεφάλαιο, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ, παρουσιάζοντας μικρή μόνο βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος (0,33).
Για την πλήρη ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας, η Ελλάδα πρέπει να παροτρύνει τους πολίτες της να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα τακτικών χρηστών του διαδικτύου στην ΕΕ (59%), ενώ το 33% του ελληνικού πληθυσμού δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο (ο μέσος όρος για την ΕΕ είναι 18%). Αυτό σημαίνει ότι το ένα τρίτο του πληθυσμού δεν μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο ούτε να συμβάλει στην ψηφιακή οικονομία.
Η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει το σοβαρό χάσμα ψηφιακών δεξιοτήτων, λαμβανομένου υπόψη ότι τα ανεπαρκή επίπεδα ψηφιακών δεξιοτήτων περιορίζουν την αξιοποίηση των οφελών για επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες καθώς και των οφελών που μπορούν να έχουν οι πολίτες με τη συμμετοχή τους σε ένα ευρύ φάσμα διαδικτυακών δραστηριοτήτων. Οι ψηφιακές δεξιότητες είναι σήμερα αναγκαίες για το σύνολο του εργατικού δυναμικού, και το γεγονός ότι μόνο το 45% των Ελλήνων διαθέτουν τουλάχιστον ένα βασικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Τέλος, η Ελλάδα έχει το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό ειδικών σε ΤΠΕ στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ (1,4%).
ΤΠΕ: Ευρύς ορισμός σύμφωνα με την τεχνική έκθεση «Η εξέλιξη της απασχόλησης στον τομέα των ΤΠΕ εντός της ΕΕ την περίοδο 2000-2012» που εκπόνησε το ΚΚΕρ (ΙΜΤΜ) (προς δημοσίευση): κωδικοί 25 και 35 της ISCO, συν οι πτυχιούχοι του τομέα ΤΠΕ σε ορισμένους γειτονικούς κωδικούς της ISCO.
Η Ελλάδα έχει επίσης χαμηλότερες επιδόσεις σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά τους πτυχιούχους STEM (θετικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών), με το 1,4% των Ελλήνων ηλικίας 20-29 ετών να έχουν πτυχίο αυτής της κατηγορίας. Κατά συνέπεια, υπάρχει έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων, το οποίο παρεμποδίζει την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ψηφιακής οικονομίας προς όφελος της ανάπτυξης και της απασχόλησης.
Όσον αφορά την τάση των ατόμων να χρησιμοποιούν τις διαδικτυακές υπηρεσίες, η Ελλάδα βαθμολογείται με 0,33 (έναντι 0,30 το προηγούμενο έτος) και βρίσκεται στην 26η θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Οι Έλληνες φαίνεται ότι αποφεύγουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για τις συναλλαγές τους, καθώς η Ελλάδα υστερεί τόσο στις ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές όσο και στις ηλεκτρονικές αγορές.
Οι Έλληνες χρήστες του διαδικτύου έχουν πρόσβαση σε μια μεγάλη ποικιλία διαδικτυακών δραστηριοτήτων. Διαβάζουν τις ειδήσεις ηλεκτρονικά (85%), ακούν μουσική, βλέπουν ταινίες, παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια (52%) και επικοινωνούν μέσω φωνητικών κλήσεων ή βιντεοκλήσεων (45%) ή μέσω των κοινωνικών δικτύων (64%). Οι Έλληνες κάνουν μεγαλύτερη χρήση του διαδικτύου για όλες αυτές τις δραστηριότητες απ’ ό,τι συνολικά σε ολόκληρη την ΕΕ.
Ενώ οι Έλληνες είναι ενθουσιώδεις χρήστες του διαδικτύου για τις παραπάνω δραστηριότητες, δείχνουν μεγάλη απροθυμία να πραγματοποιήσουν οποιαδήποτε ηλεκτρονική συναλλαγή, πιθανώς λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης. Τα ποσοστά των Ελλήνων χρηστών του διαδικτύου που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές τραπεζικές υπηρεσίες (21%) ή πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές (40%) είναι πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της EE.
Η ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας από τις επιχειρήσεις είναι η παράμετρος του DESI 2015 στην οποία η Ελλάδα έχει τις καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση με όλες τις άλλες παραμέτρους, δεδομένου ότι έχει βαθμολογηθεί με 0,31 και βρίσκεται στην 19η θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Ωστόσο, οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να αξιοποιήσουν καλύτερα τις δυνατότητες που προσφέρει το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι εφαρμογές που βασίζονται στο υπολογιστικό νέφος (Cloud).
Η πραγματική ψηφιακή οικονομία είναι εκείνη όπου οι επιχειρήσεις αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητες και τα οφέλη που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητά τους, καθώς και για να προσεγγίσουν πελάτες και να πραγματοποιήσουν πωλήσεις. Ως προς αυτή την παράμετρο, η Ελλάδα έχει μέτριες επιδόσεις και είναι αναγκαίο να γίνουν ορισμένες βελτιώσεις.
Η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών αποτελεί σημαντική κινητήρια δύναμη για την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και, ως εκ τούτου, πρέπει να ενισχυθεί. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν τεχνολογίες, όπως ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφοριών (ERP – 40%) και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (17%) είναι υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (31% και 14% αντίστοιχα). Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλές ελληνικές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν RFID (2,6%), ηλεκτρονικά τιμολόγια (4,8% το 2014), ή υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους (4,7%).
Οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να αυξήσουν τον βαθμό της ψηφιοποίησής τους για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητά τους. Οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που προσφέρει το ηλεκτρονικό εμπόριο. Πολύ λίγες ΜΜΕ στην Ελλάδα πραγματοποιούν πωλήσεις μέσω διαδικτύου (9,1%) και ακόμη λιγότερες πραγματοποιούν διαδικτυακές πωλήσεις σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ (4,3%).
Οι ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες είναι η παράμετρος στην οποία η Ελλάδα έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη βελτίωση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Με βαθμολογία 0,35, η Ελλάδα ανέβηκε από την 27η θέση πέρυσι στην 21η φέτος. Ωστόσο, οι επιδόσεις της Ελλάδας είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά τους περισσότερους δείκτες ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών.
Η παροχή σύγχρονων δημόσιων υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου με αποτελεσματικό τρόπο αποτελεί μέσο αύξησης της αποδοτικότητας των επιχειρήσεων, των πολιτών και της δημόσιας διοίκησης. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια σημαντική πρόκληση όσον αφορά τις διαδικτυακές δημόσιες υπηρεσίες. Η βαθμολογία της στους σχετικούς δείκτες την κατατάσσει μεταξύ των τελευταίων στην ΕΕ και δείχνει την ανάγκη περαιτέρω εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών της. Παρά το γεγονός αυτό, η βαθμολογία της Ελλάδας είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά το ποσοστό των χρηστών του διαδικτύου που έχουν υποβάλει συμπληρωμένα έντυπα στη δημόσια διοίκηση (38%).
Η αποτελεσματικότητα και το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχουν τα συστήματα υγείας μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά μέσω της ψηφιοποίησης. Οι επιδόσεις της Ελλάδας στον τομέα της ηλεκτρονικής υγείας μπορούν να βελτιωθούν, κυρίως με την ενθάρρυνση της μεγαλύτερης ανταλλαγής ιατρικών δεδομένων (μόνο το 17% των Ελλήνων γενικών ιατρών ανταλλάσσουν ιατρικά δεδομένα με ηλεκτρονικά μέσα, έναντι 36% στην ΕΕ). Επιπλέον, η Ελλάδα πρέπει να αυξήσει τις επιδόσεις της σε σχέση με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, καθώς μόνο το 18% των γενικών ιατρών διαβιβάζουν ηλεκτρονικά συνταγές στους φαρμακοποιούς.
